Pająk
produkcja: (2002) ang. "Spider"
gatunek: dramat psychologiczny
reżyseria: David Cronenberg
Cleg, główny bohater filmu "Pająk", jest chory na schizofrenie. Opuszcza mury zakładu psychiatrycznego i wyrusza w podróż pociągiem, aby dotrzeć do domu Pani Wilkinson, gdzie ma zamieszkać.
Wysiadając na dworcu jest całkowicie zdezorientowany, wypowiada niezrozumiałe słowa i próbuje znaleźć drogę do miejsca, w którym przyjdzie mu mieszkać. Gdy trafia do domu Pani Wilkinson przestaje
zażywać leki, a jego zachowanie staje się coraz bardziej dziwaczne i oderwane od rzeczywistości. Powoli zatraca się w traumatycznych wspomnieniach z dzieciństwa. Staje się biernym obserwatorem
wydarzeń, które odcisnęły na jego psychice straszliwe piętno. Cleg powoli wprowadza widza w ponury świat własnych wspomnień, obrazów, które jawią się w jego umyśle. W każdej kolejnej minucie
filmu poznajemy rodzinny dom Clega, jego rodziców oraz niezdrowe relacje pomiędzy poszczególnymi członkami rodziny. Pająk, gdyż takie przezwisko nosił w dzieciństwie Cleg, jest zapatrzony
we własną matkę, z zazdrością przygląda się jej związkowi z mężem. Obraża się i złości widząc, jak się przytulają i całują. Matka Pająka jest pochłonięta mężem, stara się mu dogodzić i ciągle
nadskakując zyskać jego aprobatę. Ojciec nie stroni od wieczornych pobytów w miejscowych barach, gdzie w wkrótce poznaje Ivon, kobietę lekkich obyczajów, z którą rozpoczyna romans.
W niedługim czasie Pani Cleg odkrywa zdradę męża, który straciwszy nad sobą kontrolę, zabija ją przy współudziale kochanki. Pająk w milczeniu przygląda się tym mrocznym wydarzeniom,
zapisując wszystko niezrozumiałymi gryzmołami w notatniku. Wkrótce Ivon wprowadza się do domu Cleg'ów, zajmując miejsce Pani Cleg. Zadziwiającym zdaje się być podobieństwo Ivon do matki Pająka.
A przedstawiane wydarzenia wydają się być nie do końca spójne i realne. Pojawia się wątpliwość, czy aby wspomnienia Clega są rzeczywistą retrospekcją przeszłości, czy może urojonym tworem chorej
wyobraźni schizofrenika? Dziwaczne zachowania mężczyzny zaczynają się w wkrótce nasilać, a świat wspomnień zlewa się stopniowo ze światem teraźniejszym. Pani Wilkinson staje się Ivon, obecny
pokój Cleg'a spowija pajęcza sieć, identyczna z tą, którą w dzieciństwie oplótł on swój dziecięcy pokój. Bohater nie potrafi odróżnić wspomnień od rzeczywistości, wyobraźnia przeniknęła do
realnego świata chorego, dezorganizując go i zabierając możliwość kontroli nad zachowaniem. Dzięki skradzionym kluczom Pani Wilkinson mężczyzna włamuje się do jej pokoju i próbuję pozbawić
kobietę życia. Gdy właścicielka domu wybudza się ze snu natychmiast wzywa psychiatrę Cleg'a, który zabiera go z powrotem do zakładu zamkniętego.
Historia przedstawiona w filmie "Pająk" to mistrzowski, ale również mroczny obraz świata, w którym przyszło żyć osobom dotkniętym schizofrenią. Świata, który nie sposób zrozumieć i z którego
trudno się uwolnić, druga rzeczywistość, którą niełatwo oddzielić od tego, co nas otacza, a której zaprzeczyć wydaje się niemożliwe. Cudowna gra aktorska, scenografia oraz swoisty klimat sprawia,
że widz nieświadomie przenika do tego świata i ma możliwość spojrzenia na niego oczami chorego. Powoli sam traci orientację w tym, co jest realne, a tym co jest projekcją chorego umysłu. "Pająk"
to głównie pokazanie tego, jak ludzka psychika broniąc się przed traumatycznymi przeżyciami z przeszłości, pozwala człowiekowi uciec w wewnętrzny świat, często daleki od rzeczywistości. Ocena
realności przeżyć osób chorych na schizofrenię jest trudna nie tylko dla samych chorych, ale stanowi również ogromne wyzwanie dla specjalistów, zajmujących się tą problematyką. Film Cronenberg
uświadamia widzowi cienkość granicy między tym co normalne, a tym co zaburzone i nierzeczywiste.
Film polecam w szczególności osobom, które pragną doświadczyć i zrozumieć, jak ciężkie jest życie osób dotkniętych schizofrenią. Które nie uświadamiają sobie wyzwań, jakie stoją na drodze osób
chorych - wszechogarniającej pustki, dziwaczności otaczającej ich rzeczywistości, braku zrozumienia ze strony innych osób, dezorganizacji świata zewnętrznego oraz wewnętrznego, a często
obezwładniającego strachu wywołanego tworami własnego umysłu. A także widzom, którzy znają specyfikę choroby z książek, wykładów itd. Którzy chcieliby zobaczyć ten niezwykły świat oczami
schizofrenika i na chwile przenieść się w głąb jego umysłu.
Autorka recenzji: Katarzyna Mikulska
|
|
|
