Co robić, gdy komuś dzieje się krzywda?

Znasz kogoś, kto jest bity?
Twoi rodzice zastraszają Cię?
Twoi rodzice sami krzywdzą się wzajemnie?
Boisz się swojego wujka?
Ktoś ciągle wysyła ci SMS-y z pogróżkami?
Chcesz uciec z domu?
Może myślisz o samobójstwie?

     Jak często spotykasz się z sytuacją, gdy ktoś krzywdzi drugiego? Pewnie często, prawda? Czy w szkole ktoś kogoś bije, poniża? Oglądasz w telewizji reportaże o znęcaniu się psychicznym? Słyszałeś o kimś, kto dostaje SMS-y z pogróżkami? Może wiesz, że jakiś starszy chłopak wyłudza od młodszych pieniądze? Znasz kogoś, kto jest krzywdzony przez swoich najbliższych? Widziałeś wyzwiska na temat kogoś na ścianach szkoły. Słyszysz za ścianą, że ojciec twojego sąsiada codziennie urządza im bardzo głośne awantury? Może wiesz, że koleżanka ze szkoły ma kontakt z osobą, która narusza jej intymność?
     A może sam cierpisz z jakiegoś powodu? Czujesz się poniżany przez nauczyciela? Może ktoś cię bije? "Wyzywa"? Może ktoś z najbliższych ci osób zmusza cię do robienia rzeczy, których nie chcesz robić? Być może czujesz się tak źle, że nie wiesz co z tym zrobić? Czujesz się zagubiony, bo ktoś ciągle cię dręczy i nie wiesz, ile jest w tym twojej winy? Może chcesz uciec z domu albo myślisz o samobójstwie?

     Przemoc jest wtedy, kiedy ktoś wykorzystuje swoją przewagę fizyczną i/lub psychiczną do skrzywdzenia drugiej osoby i robi to celowo, łamiąc jej prawa.

Przemocą jest bicie kogoś, "wyzywanie", ośmieszanie (np. "jesteś beznadziejny", "nic nigdy nie potrafisz zrobić dobrze"); przetrzymywanie; straszenie, że ktoś komuś zrobi coś złego; zmuszanie do czegokolwiek (np. do wspólnego oglądania filmów pornograficznych, picia alkoholu, zażywania narkotyków). Przemoc to również ciągłe krzyczenie na kogoś, awanturowanie się, "obmacywanie"; także kopanie, uderzanie pięścią, naśmiewanie się. To także sytuacja, kiedy na przykład nauczyciel "uwziął się" na ucznia i próbuje go publicznie poniżyć i udowodnić, że nie nadaje się do niczego. To też sytuacja, w której od dobrych paru miesięcy dziewczyny śmieją się z niepełnosprawnego kolegi w szkole, kiedy przechodzi z jednej klasy do drugiej. Przemoc jest również wtedy, gdy mama "wyzywa" tatę, kiedy tata straszy ciągle mamę, że zrobi jej krzywdę. Gdy chłopak przejmuje kontrolę nad swoją dziewczyną ciągle do niej wydzwaniając, wyręczając ją w wielu czynnościach, decydując o czasie, który mają spędzić - to też jest przemoc. Albo kiedy ktoś zamieszcza na forum internetowym swojego kolegi jego karykatury, obraźliwe komentarze pod jego adresem, ośmieszające fotomontaże itp. - to również jest przemocą. Wszystkie działania przemocowe są złe! Są zabronione i karane prawnie!

CO MOŻESZ ZROBIĆ

Jeżeli wiesz o takich sytuacjach, jeśli w twoim otoczeniu dzieją się takie rzeczy, a może doświadczasz tego we własnym domu - przeczytaj tekst poniżej. Podaję kilka sposobów, które możesz zastosować oraz podaję miejsca, osoby, instytucje, do których możesz śmiało zwracać się po pomoc. Na pewno wybierzesz odpowiedni dla ciebie sposób.

• Jeśli widzisz, że ktoś kogoś bije, napastuje, krzyczy na kogoś, straszy, poniża, obraża, stosuje wyzwiska - oceń, jaką masz przewagę - fizyczną i psychiczną, czy jest z tobą ktoś jeszcze (koledzy, rodzice itp.); rozejrzyj się, czy w pobliżu jest ktoś jeszcze i poproś te osoby o pomoc. Jeśli ma to miejsce na przykład w szkole, zwróć się o pomoc do nauczyciela, pedagoga, czy psychologa szkolnego.
  
  Możesz sam zwrócić uwagę tym osobom, krytykując ich zachowanie; jeśli jesteś silniejszy, spróbuj rozdzielić osoby, unieruchomić osobę, która atakowała.
  
  Pamiętaj o tym, aby samemu w tych sytuacjach nie stosować przemocy: nie obrażaj nikogo, nie bij sprawcy. Sam nie wymierzaj sprawiedliwości!
  
  
• Wiesz, że ktoś od dłuższego czasu cierpi, domyślasz się, że ktoś doznaje krzywdy - porozmawiaj o tym z dorosłą osobą, do której masz zaufanie: z rodzicem, pracownikiem szkoły, itp.
  
  
• Jeżeli sam doświadczasz przemocy - KONIECZNIE Z KIMŚ O TYM POROZMAWIAJ! Poproś o pomoc nauczyciela, wychowawcę, pedagoga lub psychologa szkolnego; zwróć się po pomoc do rodziców.
  Być może osoba, która cię krzywdzi, straszy cię, że powie o tym wszystkim albo zrobi ci jeszcze większą krzywdę, że np. opublikuje twoje zdjęcia albo zrobi coś złego twoim bliskim. To bardzo złe rzeczy, których z pewnością się boisz. Domyślam się, że może ci być strasznie trudno. Bardzo ważne jest to, by przestać o tym milczeć - nie pozwolić, żeby to się wciąż działo.

GDZIE SZUKAĆ POMOCY?

• U pedagoga lub psychologa szkolnego, pielęgniarki szkolnej, wychowawcy klasy, u innego nauczyciela, dyrektora szkoły
• W osiedlowej świetlicy - być może tutaj jest psycholog lub pedagog, albo inna osoba znająca się na tego typu problemach, z którą będziesz mógł porozmawiać
• Na policji
• W Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej
• W kościele
• W organizacjach pozarządowych: stowarzyszeniach, fundacjach zajmujących się kwestią przemocy (ośrodki interwencji kryzysowej, punkty interwencyjne itp.)
• Tak zwane "gorące linie" - numery telefonów, które dają możliwość anonimowego porozmawiania na tematy krzywdzenia innych
• W Internecie: strony dotyczące stosowania przemocy (przemoc seksualna wobec dzieci, znęcanie się, przemoc w Internecie, itp.)

     Skoro czytasz ten artykuł, to masz dostęp do Internetu. Jeśli wpiszesz w wyszukiwarkę hasło: "pomoc w sytuacji przemocy" oraz nazwę miejscowości, w której mieszkasz lub większego miasta niedaleko ciebie lub w twoim województwie, z pewnością odnajdziesz potrzebne ci informacje. Znajdziesz również adresy, numery telefonów, adresy e-mailowe do instytucji, które wymieniłem powyżej. Możesz skontaktować się ze specjalistami, którzy ci pomogą.
     Przypomnij sobie, może znasz osobę, która już komuś pomogła w tej sytuacji, może ktoś z twoich koleżanek, przyjaciół zna taką osobę. Popytaj znajomych, może ktoś zna taką osobę. Zawsze możesz powiedzieć: "Znam kogoś, kto ma poważny problem. Znasz kogoś, z kim mógłbym o tym porozmawiać i kto mógłby tu pomóc?" Możesz też spróbować doprecyzować sprawę: "Wydaje mi się, że chyba jej chłopak ją molestuje... Co możemy z tym zrobić?"
     Może zdarzyć się tak, że osoby, do której się zwracasz nie ma w danym momencie. Być może ktoś, komu mówisz o problemie nie znajdzie dla ciebie czasu; może zignoruje twoją prośbę; być może poczujesz się nie zrozumiany, "olany". Znaczy to, że ta osoba nie jest w stanie ci teraz pomóc. W takim razie szukaj dalej. Na pewno w innym miejscu spotkasz kogoś, kto chętnie, z zaangażowaniem będzie ci służył pomocą. Napisz e-maila, zostaw wiadomość na forum internetowym, zadzwoń pod bezpłatną infolinię. Ważny jest pierwszy krok! On rozpoczyna drogę zmiany trudnej sytuacji. W ten sposób pomagasz sobie i innym.

JESZCZE RAZ!

     Przypominam: Nie wolno być ci biernym i pozwalać na to, by tobie lub komukolwiek działa się krzywda! Jeśli wiesz, że ktoś cierpi - doświadcza przemocy, jeżeli sam jesteś ofiarą przemocy - zwróć się po pomoc do kogoś zaufanego, najlepiej do dorosłej osoby.
     Robisz wówczas pierwszy krok ku temu, by ktoś nie cierpiał i czynisz świat lepszym i piękniejszym. Przyczyniasz się do tego, że ludzie żyją ze sobą bezpiecznie i przyjaźnie. Pomagając innym, pomagasz sobie. Sprawiasz, że twoje życie staje się lepsze.

Łukasz Krawętkowski
jestem psychologiem; pracuję z ofiarami przemocy
oraz młodzieżą niedostosowaną,
prowadzę psychoterapię krótkoterminową.
Pracuję w Ośrodku Interwencji Kryzysowej
Fundacji "NON LICET" Pomoc Ofiarom Przemocy w Rodzinie