Poradnik FAQ dla rodziców

28. Karanie a ponoszenie konsekwencji - "konsekwencje wychowują, kary ranią"

Jeśli już wyznaczamy jakieś zakazy to musimy od razu zastanowić się, jak zareagujemy w przypadku nie zastosowania tych reguł. W tym wypadku nie chodzi o samo karanie, ale o logiczne konsekwencje i naturalne skutki takiego działania.

Naturalne konsekwencje pokazują dziecku: mogę nie tylko łamać zasady, zakazy, mogę też być odpowiedzialny za swoje zachowanie.

Karanie obniża poczucie wartości dziecka, wskazuje na to, czego ono nie potrafi. Natomiast logiczne skutki wzmacniają poczucie własnej wartości-wskazują na co dziecko stać.

Naturalne konsekwencje nie zawierają w sobie groźby, ale też nie dopuszczają do sytuacji, w której dziecko może wszystkiego żądać. Jednocześnie zachęcają dziecko do zaangażowania się we wprowadzania zmian.

Kary zniechęcają i ubezwłasnowolniają, a naturalne konsekwencje dodają sił. Pozwalają dziecku odczuć konsekwencje własnego działania jednocześnie pokazując drogi i wyjścia z sytuacji.

Karanie niczego nie zmienia w negatywnym zachowaniu dziecka. Przeciwnie wzmacniają destrukcje, chęć odwetu i agresję. Kary oczywiście mogą na krótki czas zahamować sytuację. Ale jest to chwilowy sukces. Kary stosowane przez rodziców, odczuwane przez dziecko jako poniżenie, zachęcają je albo do zemsty na rodzicach poprzez ponowne negatywne zachowania albo do podporządkowania w celu uniknięcia w przyszłości kolejnej kary.

Konsekwencje są w ścisłym związku z działaniem dziecka. Stanowią naturalne skutki, które powinny wywołać u dziecka refleksje. Konsekwencje muszą być znane dziecku przed przekroczeniem ustalonych zasad. Dziecko ma wybór: może uznawać zasady, respektować granice, wtedy konsekwencje nie wystąpią, lub, gdy przekroczy granice wie, że konsekwencje są konieczne.

Konsekwencja jest budowana na wzajemnym szacunku, poszukuje rozwiązań. Nie chodzi w niej o winę i pokutę, ale o partnerstwo, wolność, których nie należy mylić z brakiem granic. Konsekwencja ma u podstaw pozytywny obraz dziecka, jest formułowana spokojnym tonem. Dzieci uczą się przez doświadczenie, nie przez groźby. Kary zazwyczaj wywołują opór, bunt, nie wymagają od dziecka współpracy.

Dzieci najskuteczniej uczą się przyjmowania odpowiedzialności za swoje działania na podstawie konsekwencji własnych zachowań. Przykłady: dziecko zniszczyło książkę w złości, będzie musiało odkupić je za własne kieszonkowe, dziecko porozrzucało zabawki, będzie musiało je posprzątać, zniszczyło kredki, nie będzie miało czym rysować przez jakiś czas).