Poradnik FAQ dla rodziców

17. Jak zachęcić dziecko do współpracy i przestrzegania zasad?

Każdy rodzic chciałby, by jego dziecko dobrze się zachowywało i zgodnie współpracowało. Dlatego to naturalne, że rodzice często irytują się, gdy dzieci odmawiają współpracy. Zwykle kończy się to niestety zrzędzeniem ( "Ile jeszcze razy mam ci to powtarzać"), osądzaniem ("Ale z ciebie leń"), błaganiem ( "Zrób to dla mnie proszę"), wzbudzaniem poczucia winy ("Znowu przez ciebie nie zdążę na autobus") albo zawstydzaniem ( "rozczarowujesz mnie"). Jeśli i to nie skutkuje, rodzice uciekają się do przekupstwa ( "Jeśli założysz buty, dam ci lizaka"), a w ostateczności także do gróźb ( "Jeśli nie założysz czapki, dostaniesz lanie").

Ze zrzędzenia, przekupstwa i gróźb nie wynika nic pozytywnego. Nawet jeśli dziecko zrobi, co mu się każe, uczyni tak ze strachu, wstydu lub poczucia winy. Nie nabędzie przy tym umiejętności potrzebnych, by współżyć z otaczającym go światem jako odpowiedzialny, samowystarczalny i rozsądny człowiek. Nauczy się czegoś dokładnie odwrotnego: jak zastraszać innych, by osiągnąć swój cel.

Rodzicom zdarza się również wypominać złe cechy: "Wszystko psujesz", "Jesteś głupszy niż ustawa przewiduje", "Jesteś zwykłym kłamczuchem". Albo generalizowanie "Nie wytrzymam już dłużej z Tobą", "Przez ciebie dostane zawału serca". Takimi uwagami nie krytykują zachowania dziecka, do czego mają prawo. Pokazują mu w ten sposób tylko odrzucenie i pogardę, a z tym dziecko nie potrafi sobie poradzić samo.

Wyrzuty i zniewagi nie pomagają, niszczą poczucie własnej wartości dziecka, wyzwalają negatywne emocje. Dziecko, które stale jest krytykowane przez rodzica zaczyna myśleć, że nie warto nic robić, zmienić się, bo rodzice wciąż są niezadowoleni z niego. Takie dziecko uczy się krytykowania, narzekania zamiast optymizmu, życzliwości i tolerancji.

Do motywowania pozytywnych zachowań dziecka nie wystarczą ustanowione granice, zasady. Skuteczną metodą, dzięki której dziecko uczy się postępować we właściwy sposób, to poparcie pozytywnego zachowania. Zasada czy uwaga, które nie zostaną wzmocnione, gdy oczekiwania zostały spełnione, nie przyniosą trwałych efektów. Dlatego:

   - Doceniaj swoje dziecko-to pomoże mu w kształtowaniu pozytywnego obrazu siebie. Zwracaj uwagę na osiągnięcia dziecka, nawet te najmniejsze, doceniaj wysiłek.

   - Daj pożądany wzór zachowania ( dziecko naśladuje rodzica)

   - Chwal swoje dziecko, zamiast krytykować. Nie chwal samego dziecka, ale to co robi, konkretne zachowanie

   - Dzieci reagują dobrze na pozytywne słowa, ich świat bowiem jest pełen zakazów, nakazów, krytyki i słowa "nie wolno". Kiedy dziecko się spotyka z zachętami, pochwałami, zaczyna lubić i wierzyć w siebie. Rozwija się jego pewność siebie.

   - Pochwały -zachęty pomagają dziecku lepiej radzić sobie z problemami, dają poczucie bezpieczeństwa

   - Nie porównuj swojego dziecka z innymi

Najprostszym sposobem na zmianę zachowania dziecka jest "przyłapanie" go na właściwym zachowaniu. Jest to technika, którą rodzice stosują najrzadziej. Za każdym razem, gdy widzisz, że dziecko dobrze, spokojnie sobie radzi w jakiejś sytuacji, wyraża frustrację nie uciekając się do bicia, krzyku, panuje nad sobą, zwróć uwagę na takie zachowanie, aby wiedziało, że zauważasz jego wysiłki. Np."Widziałam, że byłeś naprawdę zły, ale odszedłeś na bok, by się uspokoić. Brawo".

Pamiętaj, że dziecko częściej będzie wracało do zachowań, które spotkają się z Twoją aprobatą.